Adana (ÇÜHM) -

02.12.2013

Bölgemizde yediğimiz bir çok kurutulmuş gıda maddesinde olma riski bulunan ve ihracatta sanayiciyi gümrük kapılarında zora sokan zehirli küf mantarı Aflatoksin, Çukurova Üniversitesi (Ç.Ü.) Bilim Adamlarının çalışmasıyla artık kabus olmaktan çıktı. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emin Güzel’in yürütücülüğünü yaptığı projede aynı bölümden Prof. Dr. M. Tunç Özcan, Doç. Dr. Sait M. Say projenin bazı bölümlerinde yer aldı. Projenin tamamında yer alan Dr. Ö. Barış Özlüoymak’ın Doktora çalışması da olan projede Aflatoksinli ürünleri tespit ederek ayıklayan bir makine icat edildi. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ile Akyürek Teknoloji firması desteğiyle Türkiye de bir ilke imza atan Çukurova Üniversitesi Bilim Adamları, Aflatoksin Ayrıştırma Makinesinin Avrupa patentine de başvurdu.

Aflatoksin, tarım ürünlerinin birçoğunda, yemlerde ve her türlü kuru yiyeceklerde (kayısı incir üzüm vb.)  görülen kuvvetli zehir ve kanserojen madde anlamına geliyor - ki bu zehir sadece UV ışınlarının belli dalga boyu altında görülebiliyor. Sıcak hava ve rutubetle hızla yayıldığı düşünüldüğünde ise yurt dışına ihraç edilen ürünlerde görülme olasılığı çok daha yüksek. Durumun ciddiyetini bilerek vatandaşlarının sağlığını tehlikeye atmak istemeyen ülkeler işi sıkı tutuyor ve ihraç edilen kurutulmuş ürünleri gümrük kapılarında analizden geçiriyor. Eğer ürünlerde Aflatoksin yani zehir tespit edilirse ülkesine sokmuyor. Durum böyle olunca da hem ihracatçı firma hem de ülkesi büyük maddi kayba uğruyor.

Firmalar Elle Ayıklama Yönetmi Kullanıyordu

İhracatçı firmalar ve ülkelerin ekonomilerine darbe vuran Aflatoksinin tespit edilebilmesi için yıllarca pek çok çözüm yoluna başvurulduğu biliniyor. Hatta bazı firmalar, ürünlerinde Aflatoksin olup olmadığını anlayabilmek için kurdukları büyük tezgahlarda yüzlerce insan çalıştırıp UV ışınları altında elle ayrıştırma yöntemine giderek zaman ve işgücü kaybına uğruyordu.

Ç.Ü. Bilim Adamları Türkiye’de Bir İlke İmza Attı

Ancak bu zehir, Çukurova Üniversitesi Bilim Adamlarının icat ettiği “Aflatoksin Ayrıştırma Makinesi” sayesinde artık kabus olmakta çıktı. Çünkü bir üründe zehir olup olmadığı bu makine sayesinde hemen anlaşılıyor ve hastalıklı ürünler ayrıştırılabiliyor. Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Tarım Makineleri Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Emin Güzel’in başkanlığında oluşan ekip tarafından hayata geçirilen projeye Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı ve Akyürek Teknoloji firması da destek veriyor.

Önemli bir buluşa imza atan ekipten Prof. Dr. Emin Güzel sözlerine Aflatoksinli ürünlerin günümüzde nasıl tespit edilmeye çalışıldığını anlatarak başlıyor;

“Aflatoksinli ürünlerin ayrıştırılması için günümüzde yoğun işgücü gerektiren geleneksel yöntemler kullanılıyor. İşçiler karanlık bir odaya kurulan UV lambalı tezgahlarda günde 8-12 saat arasında ayakta çalışarak bantlardan geçen ürünlerde Aflatoksin olup olmadığını tespit etmeye çalışıyor. El yordamıyla yapılan bu ayırma tekniği çalışma verimini düşürdüğü gibi, uzun süre ışığa maruz kalan işçilerin sağlığını olumsuz etkiliyor. Ayrıca yorgunluğun yarattığı dikkat dağınıklığına bağlı olarak da ayrılması gereken hastalıklı ürünler gözden kaçabiliyor. Zehirli ürünlerin gözden kaçmaması, daha seri ayrıştırma yapılması ve insan gücünün az kullanılacağı UV ışık esaslı ayrıştırma makinesi geliştirdik. Bu makine sayesinde birçok olumsuz koşul ortadan kalkacak.”

Aflatoksin Kansere Neden Oluyor

Kuru gıda ürünlerin güneş ve hava temasıyla oluşan Aflatoksinin başta kanser olmak üzere birçok tehlikeli hastalığa neden olduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Güzel, Türkiye’de ‘ilk’ olma özelliği taşıyan “Aflatoksinli Ürün Ayrıştırma Makinesi” sayesinde bu hastalıkların önüne geçilebileceğini ifade etti.

Makine Sayesinde Zehirli Ürünler Hemen Ayrıştırılıyor

Prof. Dr. Emin Güzel ile birlikte çalışan ve tez konusu olarak 2009 yılında projeye başlayan tez öğrencisi Dr. Barış Özlüoymak, kamera sistemleri ve yazılımlarla geliştirdikleri bu çalışma sonucunda gümrük kapılarından dönen Aflotoksinli ürünlerin ortadan kalkacağını belirtti.

Patent aşaması sürecinde olan makinenin çalışma prensibiyle ilgili de bilgi veren Dr. Barış Özlüoymak, ‘’Aflatoksin Ayrıştırma Makinesi, gelişmiş kameralar, görüntü işleme, otomasyon yazılımları, pnömatik ayırma ünitesi ve ürünün taşındığı bant sisteminden oluşuyor. Oluşturduğumuz sistemle, UV ışıklı bant üzerinde uygun hızda ilerleyen ürünler arasından Aflatoksin tespit edilirse cihazın ayrıştırma kolu devreye girerek ürün banttan uzaklaştırılıyor. Böylece hata yapma oranınız sıfıra inmiş oluyor” diye konuştu.